आर्थिक भ्वाइस संबाददाता
काठमाडौँ । योगदानमा आधारित सामाजिक स्वास्थ्य सुरक्षा कार्यक्रम अन्तर्गत स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रममा जोडिएका मध्ये ७० प्रतिशत सक्रिय बीमीतले नवीकरण गरेको स्वास्थ्य बीमा बोर्डका प्रवक्ता शम्भु प्रसाद ज्ञवालीले बताएका छन् ।
नवीकरण गर्नेमा प्रदेशगत हिसाबले हेर्दा कोशी प्रदेशमा धेरै छन् भने मधेस प्रदेशमा सबै भन्दा कम छन् । कोशी प्रदेशमा कुल बीमाको ४० प्रतिशतले नवीकरण गरेका छन् । बीमा नवीकरण गर्नेमा धेरैजसो शहरी क्षेत्रका, शिक्षित परिवार र हुनेखाने परिवार नै रहेको ज्ञवालीले बताए ।
आधारभूत स्वास्थ्य सेवा भन्दा माथिको विशेषज्ञ सेवा बीमा बाट प्रदान गर्ने निती भएतापनि अहिले आधारभूत सेवा पनि त्यसमै जोडिएको पाइएको उनको भनाई छ ।
बढ्दो बसाइसराई तथा बीमा सम्बन्धी शिक्षाको कमी भएको तथा बीमाप्रती कसैको असन्तुष्टिका कारण नविकरणको सङ्ख्या घटेको हुन सक्ने ज्ञवालीले बताए ।
बीमा को प्रक्रिया झन्झटिलो भएको भन्दै सेवाग्राहीहरुको गुनासोप्रती बोल्दै उनले सरकारले दिने सुविधामा कागजपत्र पनि मिलाउनुपर्ने भएकाले केही झन्झटिलो हुनसक्ने उनको भनाई छ । स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम आफैमा ठुलो कार्यक्रम भएकाले केही सन्तुष्टि आउनु स्वभाविक भएको तर सेवा प्रदायकका गुनासो तथा असन्तुष्टि लाई सम्बोधन गर्ने कार्यक्रम बनाइरहेको बताए । विगत ७/८ वर्ष यता धेरै कुरा सुधारिएको बताउँदै उनले बीमितले पनि बेला–बेलामा झकझकाइरहनुपर्ने बताए । बोर्ड सिप र स्रोतले भ्याएसम्म समस्याको समाधानमा लागिरहेको उनको भनाई छ ।
अस्पतालले राम्रो सेवा नै दिएनन्
‘स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम आफैँमा राम्रो कार्यक्रम भएतापनि सञ्चालन भइरहँदा केही कमजोरीहरु छन्,’ ज्ञवालीले भने, स्वास्थ्य संस्थाले भनेजस्तो सेवा दिन सकिरहेको छैन,बीमामा सुचिकृत भएसकेपछी निःशुल्क उपचार हुन्छ भनेपछि बिरामी बढ्छन् , बीरामीको सङ्ख्या बढे अनुसारको स्वास्थ्य संस्थाहरुले पनि आफ्नो क्षमता वृद्धी गर्नुपर्ने, त्यो गरेनन्, जनशक्ति बढाउनुपर्छ, सेवा बढाउनुपर्छ, सामाग्री बढाउनुपर्छ भवन , पूर्वाधार बढाउनुपर्छ । हिजो जुन हिसाबमा बीरामी आउँथे त्यसको ४ गुणाले बीरामी बढे , त्यसरी बीरामीलाई दिनभरी लाइनमा बस्नुपर्छ , उस्तै परे अर्को दिन पनि लाग्न सक्छ त्यसरी पनि समस्या आएको छ।’ ,
स्वास्थ्य बीमा बोर्डले पनि समयमा भुक्तानी गर्न सकेन
स्वास्थ्य बीमा बोर्डले पनि सेवा प्रदायकलाई समयमा भुक्तानी गर्न नसकेको अवस्था छ ।‘ दिनु पनि पर्छ तर अलिकती ढिलाई चाँही भएकै छ’, उनले भने सेवा दिने संस्थालाई उत्साह नभएको हुन पनि सक्छ, तर हामीले अझै छिटो छिटो भुक्तानी गर्ने कोशिस् गरिरहेका छौँ ।’
५ अर्व भुक्तानी गर्न बाकी
सुरु देखी हालसम्म बीमाबाट करीब ३४ अर्व ५६ करोड ९८ लाख २२ हजार ६ सय २३ भुक्तानी भएको उनले बताए। गत वर्ष मात्रै १३ अर्व ५० करोड भुक्तानी भएको छ । भने कागजात नपुगेर तथा चैत्र देखि एताको गरी दुई शिर्षकमा गरी भुक्तानी गर्न बाकी ५ अर्वको हाराहारीमा भुक्तानी गर्न बाकी रहेको छ । यो वर्षभित्रै पेन्डिङ्मा रहेको भुक्तानी क्लियर गर्ने ज्ञवालीले बताए ।
स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रममा कसरी आवद्ध हुने ?
स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रममा आवद्ध हुन चाहने पाँचजना सदस्य सहितको परिवारले बीमा शुल्क वापत प्रत्येक वर्ष ३ हजार ५ सय रुपैयाँका दरले शुल्क बुझाउनु पर्नेछ । अतिरिक्त सदस्यले ७ सय रुपैयाँका दरले शुल्क बुझाउनु पर्र्ने छ ।
बीमा रकम तिर्न नसक्ने विपन्न वर्गको हकमा भने सरकारले नै बीमा रकम वापतको शुल्क तिरिदिने व्यवस्था गरेको छ । उक्त व्यवस्था अन्तर्गत सरकारले अति विपन्न नागरिकलाई शत प्रतिशत, विपन्नलाई ७५ प्रतिशत तथा गरीवीको रेखामुनी रहेका नागरिकलाई ५० प्रतिशतका दरले बीमा रकम बापतको शुल्क तिरिदिने व्यवस्था छ ।
बीमा गरेमा के कस्तो सेवा सुविधा पाइन्छ ?
सामाजिक स्वास्थ्य सुरक्षा कार्यक्रम अन्तर्गत बीमा गर्ने कुनै पनि ५ जनाको परिवारले तोकिएको कुनै पनि सरकारी अस्पतालबाट ओपीडी सेवा, इमर्जेन्सी, ल्याब उपचार, सामान्य अपरेशन लगायतका एक लाख बराबरको उपचार प्राप्तगर्न सक्नेछन् । भने अतिरिक्त सदस्य रहेको हकमा २० हजारका दरले बढ्दै जान्छ । त्यस्तै, सरकारले तोकेको १ हजार १ सय आठ किसिमको औषधी निःशुल्क प्राप्त गर्न सक्नेछन् ।
तर, कस्मेटिक सर्जरी, व्यक्तिगत झैझगडाका कारण चोटपटक लागेमा, मादकपदार्थ सेवनका कारण कुनै दुर्घटनामा परी चोट पटक लागेमा, गर्भपतन गरेमाभने यो सेवा पाउने छैन् । यस्ता उपचारलाई बीमाले समेट्दैन ।
यी सेवा पाइँदैन स्वास्थ्य बीमाबाट
कृत्रिम गर्भाधान, प्लास्टिक सर्जरी, कस्मेटिक सर्जरी, दाँतको सामान्य उपचार बाहेक मंहगो उपचार वा सर्जरी, १ हजार माथिको चस्मा , ५ हजार माथिको कान सुन्ने यन्त्र , गर्भपतन सेवा , र २ हजार भन्दा माथिको सेतो छडी र बैसाखी स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम अन्तर्गत पर्दैनन् । यी बाहेक सबै सेवा बीमा बाट पाइन्छ ।
अनुगमनका क्रममा लामो समयसम्म औषधि खाइरहेका तथा पैसाको अभावमा पनि कुनै पनि औषधि उपचार तथा अप्रेसन गर्न पाएकाहरु निकै खुसी भएको उनको भनाई छ । अनुगमन र मुल्याङ्कनलाई तिब्रताका साथ अगाडी बढाउने योजना रहेको उनको भनाई छ ।
सुरुवाती चरण २०७२ सालमा १० हजार परिवार संलग्न रहेको योगदानमा आधारित सामाजिक स्वास्थ्य सुरक्षा कार्यक्रम, स्वास्थ्य बीमामा २१ लाख १० हजार परिवार संलग्न भएका छन् ।
उनका अनुसार हाल २१ लाख १० हजार परिवारका गरी ६८ लाख २५ हजार जना स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रममा संलग्न रहेको बोर्डका प्रवक्ता ज्ञवालीले बताए । ४६६ संस्था सुचिकृत विवरणमा छन् जसमध्ये ५१ वटा अर्थात् ४।९ प्रतिशत निजी तथा ४१५ वटा अर्थात् ९५।१ प्रतिशत सरकारी संस्था रहेको उनको भनाई छ ।
