काठमाडौँ। बिल गेट्स सन् १९५५ मा अमेरिकाको सियाटलमा जन्मिएका संसारका सबैभन्दा प्रभावशाली उद्यमी र समाजसेवीमध्ये एक हुन्। सानैदेखि उनी अत्यन्त जिज्ञासु र सिर्जनशील थिए। १३ वर्षको उमेरमा पहिलो कम्प्युटर प्रोग्राम लेख्दा नै उनको असाधारण क्षमता देखिएको थियो। हार्भर्ड विश्वविद्यालयमा अध्ययन सुरु गर्दा पनि उनी जहिले पनि नयाँ प्रविधि र व्यवसायको सम्भावनामा आकर्षित भए। पढाइ अधुरो छाडेर उनी आफ्ना साथी पॉल एलनसँग मिलेर कम्प्युटर सफ्टवेयर व्यवसायतिर लागे, जुन निर्णयले भविष्यमा डिजिटल युगको दिशा नै परिवर्तन गर्यो।
सन् १९७५ मा गेट्स र एलनले “माइक्रोसफ्ट” नामक कम्पनी स्थापना गरे। सुरुमा उनीहरूले “बेसिक” प्रोग्रामिङ भाषा विकास गरे, जसले पर्सनल कम्प्युटर प्रयोग गर्न सजिलो बनायो। माइक्रोसफ्टको पहिलो ठूलो सफलता IBM सँगको सम्झौतामा आयो, जसले उनीहरूको सफ्टवेयरलाई IBM पर्सनल कम्प्युटरमा प्रयोग गर्न अनुमति दियो। यसपछि १९८५ मा माइक्रोसफ्टले “विन्डोज” अपरेटिङ सिस्टम सार्वजनिक गर्यो। विन्डोजको ग्राफिकल यूजर इन्टरफेसले कम्प्युटरलाई सामान्य प्रयोगकर्ताका लागि पहुँचयोग्य बनायो र डिजिटल क्रान्ति सुरु गर्यो।
गेट्सको नेतृत्वमा माइक्रोसफ्टले मात्र सफ्टवेयर उद्योगलाई नयाँ उचाइमा पुर्याएन, तर कम्पनीलाई विश्वकै ठूलो टेक कम्पनी बनायो। उनले व्यावसायिक रणनीति, बजार विश्लेषण र प्राविधिक नवीनता मार्फत माइक्रोसफ्टलाई स्थिर र मुनाफामूलक बनायो। उनी पटकपटक विश्वकै धनी व्यक्तिको सूचीमा शीर्ष स्थानमा रहे। सन् १९९५–२००९ सम्म उनी विश्वकै सबैभन्दा धनी व्यक्ति बनेका थिए।
व्यवसायिक सफलतापछि गेट्सले द्रष्टा र परोपकारीको भूमिका लिन थाले। सन् २००० मा उनले व्यवसायिक नेतृत्व आफ्नो टीमलाई हस्तान्तरण गर्दै सामाजिक कार्यमा ध्यान केन्द्रित गरे। उनले र उनकी पत्नी मेलिन्डा फ्रेन्च गेट्सले “बिल एन्ड मेलिन्डा गेट्स फाउन्डेसन” स्थापना गरे। यो फाउन्डेसन विश्वमा स्वास्थ्य, शिक्षा, विज्ञान, र गरिबी निवारणमा ठूलो योगदान पुर्याइरहेको छ। पोलियो निवारण, मलेरिया नियन्त्रण, एचआईभी/एड्स उपचार, मातृ तथा बाल स्वास्थ्य सुधार, शिक्षा र डिजिटल पहुँच विस्तार यी सबै क्षेत्रमा फाउन्डेसन सक्रिय छ।
२० % भन्दा धेरै लाभांश क्षमता भएको सुपरमाईको वित्तीय अवस्था झन् मजबुत बन्दै (कम्पनी विश्लेषण)
गेट्सको योगदान केवल स्वास्थ्य र शिक्षा क्षेत्रमा सीमित छैन। उनी जलवायु परिवर्तन, ऊर्जा नवप्रविधि, स्मार्ट सहर र कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) जस्ता भविष्यका चुनौतीहरूमा पनि सक्रिय छन्। उनले “गेट्स नोट्स” मार्फत विश्वका विभिन्न समस्या र नवप्रविधि समाधानबारे आफ्नो दृष्टिकोण व्यक्त गर्दै आएका छन्। २०२१ मा उनी जलवायु सुधारमा १० अरब अमेरिकी डलर लगानी गर्ने योजना घोषणा गरे, जसले नवीकरणीय ऊर्जा, कर्ब न्यूनिकरण प्रविधि र हरित उद्योगलाई गति दिन्छ।
बिल गेट्सका व्यक्तिगत उपलब्धिहरू पनि उल्लेखनीय छन्। उनीसँग धेरै पुस्तकहरू छन्, जसले प्रविधि, स्वास्थ्य, जलवायु परिवर्तन र नवप्रवर्तनबारे मानिसलाई शिक्षित गर्छ। “The Road Ahead” र “How to Avoid a Climate Disaster” उनका चर्चित पुस्तक हुन्। यी पुस्तकहरूले उनलाई केवल व्यवसायी मात्र नभई वैज्ञानिक र विचारकको रूपमा प्रस्तुत गर्छ।
सस्टेनेवल बैंकिङलाई मूल मन्त्र बनाएको एनएमबि बैंकले ५ वर्षमा यसरी मार्यो फड्को
गेट्सको जीवनमा चुनौतीहरू पनि कम थिएनन्। माइक्रोसफ्टको उदयका क्रममा उनीहरूले प्रतिस्पर्धी कम्पनीसँग कानुनी जुद्धा सामना गर्नुपर्यो। सन् १९९८ मा अमेरिकी सरकारले माइक्रोसफ्टविरुद्ध प्रतिस्पर्धा विरोधी कानुन अन्तर्गत मुद्दा दायर गर्यो। गेट्सले कम्पनीको नीति र बजार रणनीति सुधार गर्दै अदालतमा जवाफ दिए। यद्यपि यो अनुभवले उनीलाई व्यवसायिक निर्णयमा थप सावधान र जिम्मेवार बनायो।
गेट्सको समाजप्रतिको दृष्टिकोण निकै स्पष्ट छ। उनी भन्छन्, “धनी हुनु भाग्य हो तर त्यो सम्पत्तिलाई समाजको हितमा प्रयोग गर्नु जिम्मेवारी हो।” यही सोचका कारण उनले आफ्नो सम्पत्ति ठूलो हिस्सा परोपकारी कार्यमा लगाउने घोषणा गरेका छन्। सन् २०१० मा उनले “The Giving Pledge” को सुरुवात गरे, जस अन्तर्गत धनी व्यक्तिहरू आफ्नो सम्पत्तिको आधा भन्दा बढी समाजको हितमा दिन प्रतिबद्ध हुन्छन्।
जनताको स्वास्थ्य कि व्यापारीको स्वार्थ ? नुन व्यापारमा फेरि चलखेल
उनको योगदानले विश्वभरका उद्यमशील युवाहरूलाई प्रेरणा दिएको छ। नवप्रवर्तन, मेहनत र समाजप्रतिको जिम्मेवारीले मात्र दीर्घकालीन सफलताको बाटो खोल्न सकिन्छ भन्ने सन्देश उनी दिन्छन्। माइक्रोसफ्टले प्रविधिको इतिहास बदल्दा, गेट्सले मानवता र सामाजिक उत्तरदायित्वलाई प्रविधिसँग जोड्ने काम गरेका छन्।
गेट्सले शिक्षा क्षेत्रमा पनि विशेष योगदान दिएका छन्। उनी प्राइमरी र सेकन्डरी शिक्षामा पहुँच बढाउन, डिजिटल शिक्षा प्रणाली विकास गर्न र गरीब समुदायलाई गुणस्तरीय शिक्षा दिनको लागि निरन्तर काम गर्दै आएका छन्। उनीले विश्वका विभिन्न विश्वविद्यालयहरूसँग सहकार्य गर्दै अनुसन्धान, नवप्रविधि र विद्यार्थीहरूको क्षमता विकासमा लगानी गरेका छन्।
गेट्सको जीवनमा व्यक्तिगत चुनौतीहरू पनि आएका छन्। उनी १९९४ मा मेलिन्डा फ्रेन्चसँग विवाह गरे। दुई छोराछोरीका पिता हुन्। सन् २०२१ मा उनी र मेलिन्डा अलग भए, तर दुवैले फाउन्डेसनको काममा सहकार्य जारी राखेका छन्। यो निर्णयले व्यक्तिगत जीवनमा चुनौती आए पनि सामाजिक प्रतिबद्धता र योगदानमा बाधा नआओस् भन्ने उदाहरण प्रस्तुत गर्यो।
प्राकृतिक, धार्मिक र सांस्कृतिक अनुभवसँग जोडिन दशैंमा घुम्नलायक ११ प्रमुख गन्तव्यहरू
अन्ततः बिल गेट्स केवल व्यवसायी वा कम्प्युटर वैज्ञानिक मात्र होइनन्। उनी एक दृष्टावान परोपकारी, विचारक, लेखक र विश्वको प्रगतिमा योगदान पुर्याउने व्यक्तित्व हुन्। उनको जीवनले देखाउँछ कि नवीन सोच, कठिन परिश्रम र समाजप्रतिको जिम्मेवारीले मात्र स्थायी सफलता र सन्दर्भात्मक योगदान दिन सक्छ। माइक्रोसफ्टले प्रविधिको भविष्य बदल्दा, गेट्स स्वयंले मानवता र प्रविधिलाई एकसाथ अघि बढाउने दृष्टिकोण प्रस्तुत गरेका छन्।
बिल गेट्सको कथा संसारभरका युवाहरूमाझ प्रेरणा बन्नेछ। उनीले देखाएका छन् कि कुनै पनि चुनौतीले मानिसलाई रोक्न सक्दैन, यदि लक्ष्य स्पष्ट हो र मेहनत निरन्तर छ भने। प्रविधि, व्यवसाय र परोपकारमा उनका योगदानले विश्वलाई अझ सुन्दर, स्वस्थ र समृद्ध बनाउने दिशामा मार्गदर्शन गरेको छ।
